Instytut Kaszubski
Instytut Kaszubski jest stowarzyszeniem ludzi nauki, działającym w Gdańsku od 1996 r. Skupia ponad 150 osób głównie z trójmiejskiego i z pomorskiego (Słupsk, Toruń, Szczecin, Bydgoszcz) środowiska akademickiego, ale także z innych ośrodków w Polsce (Warszawa, Poznań, Kraków, Olsztyn, Wrocław itd.) oraz z zagranicy (Kanada, Dania, Estonia, Czechy, Niemcy, Japonia).
Podstawowym zadaniem Instytutu jest organizowanie prac badawczych nad Kaszubami i popularyzowanie ich efektów; wzbogacanie i rozwijanie ruchu kaszubsko-pomorskiego, integrowanie kaszubskiego środowiska naukowego oraz podejmowanie prac na rzecz jego rozwoju.
Instytut Kaszubski jest najważniejszą instytucją naukową, zajmującą się problematyka kaszubską. W dorobku IK jest m.in. blisko 300 publikacji, wśród których fundamentalne znaczenie dla zbadania i udokumentowania kultury kaszubskiej mają m.in.:
- Historia Kaszubów w dziejach Pomorza (tomy I, III-V) obejmująca okres od średniowiecza po współczesność (wyd. 2019),
- Gniazdo Gryfa. Słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury (wyd. 2020),
- seria Biblioteka Pisarzy Kaszubskich (od 2007 r. ukazało się szesnaście tomów klasycznych tekstów literackich w języku kaszubskim w naukowym opracowaniu),
- ponad dwadzieścia tomów rocznika naukowego „Acta Cassubiana”, w którym nie tylko publikowane są teksty o Kaszubach, ale w którym także kształtuje się naukowy język kaszubski,
- kilkadziesiąt monografii naukowych z zakresu różnych dyscyplin naukowych (w tym także w języku kaszubskim),
- dwujęzyczna seria pod zbiorczym tytułem „Vademecum”, prezentująca w atrakcyjny i przystępny sposób najważniejsze kwestie dotyczące Kaszub np. język, historię, literaturę, współczesną kulturę kaszubską, ruch kaszubski, Kaszubów w okresie transformacji po 1989 r., teatr kaszubski, przyrodę Kaszub,
- biografie naukowe kluczowych postaci w ruchu i kulturze kaszubskiej (np. Aleksander Majkowski, Jan Karnowski, Franciszek Sędzicki, ks. Józef Wrycza, Bernard Szczęsny etc.),
- publikacje o charakterze bibliograficznym, tłumaczenia tekstów o Kaszubach oraz kaszubskich tekstów literackich z i na inne języki etc.
Oprócz tego Instytut Kaszubski realizuje różnego rodzaju projekty badawcze, organizuje konferencje, seminaria i debaty, co trzy lata przyznaje prestiżową naukową Nagrodę im. Gerarda Labudy. Ponadto mocno wspiera działania edukacyjne, a członkowie IK uczestniczą w rozwijaniu kierunku etnofilologia kaszubska na Uniwersytecie Gdańskim, są organizatorami i wykładowcami na studiach podyplomowych dla nauczycieli, prowadzą zajęcia dla nauczycieli np. na Kaszubskim Uniwersytecie Ludowym etc.
Bardzo istotnym elementem, także z punktu widzenia samowiedzy i autoidentyfikacji Kaszubów, a także zwalczania poczucia kulturowej niższości są działania upowszechniające wiedzę o Kaszubach w Polsce i poza granicami kraju. Współpraca z różnymi środowiskami akademickimi i nie tylko skutkuje licznymi publikacjami o Kaszubach, ich języku, edukacji kaszubskiej, współczesnej kulturze etc.